تنگ‌ها (Canyons) مکان‌هایی ویژه برای دیدن و شناسایی هستند. آن‌ها چالش‌های خود رادارند و به همین خاطر، برای کاستن از خطر برای خودتان و همچنین کم کردن تأثیر بر محیط‌زیست، نکته‌های ایمنی و اصول اخلاقی زیر را به کاربندید، و دیگران را هم به آن ترغیب کنید.
نگذارید تنگ‌ها شمارا فرسوده سازند!
- مسئولیت ایمنی خودتان را بر عهده بگیرید و خوداتکا باشید.
- مسیر را بشناسید و خوراک، آب، وسایل ایمنی و کمک‌های اولیه، نقشه، و پوشاک مناسب با خود داشته باشید.
- شنا کردن و روش‌های خود نجات با طناب را بدانید.
- تنها صعود نکنید.
- اگر بارندگی یا تغییر هوا پیش‌بینی‌شده است، به تنگ پیمایی نروید.
- پیش از ورود به آب، ژرفای آن را اندازه بگیرید.
- به تازه‌کاران، فرود رفتن را پیش از رفتن به تنگ پیمایی و نه در تنگ‌ها، آموزش دهید.
“افت دما” (hypothermia) خطری واقعی است. پوشاک ویژه‌ی محیط‌های خیس (wetsuit) و پوشاک گرم اضافه با خود داشته باشید. - به گروه‌های سریع‌تر، راه بدهید.
- از پیمایش تنگ‌ها در ساعت‌ها و روزهای پر رفت‌وآمد خودداری کنید. شلوغی می‌تواند موجب کندی و بروز مشکلات ایمنی شود.
- جزییات مربوط به گروه خود، و مسیر رفت‌وبرگشتتان را نزدیک شخص مسئول بگذارید.
- از پوست خود، با پوشاک و کلاه مناسب و کرم آفتاب محافظت کنید.
- شماره تلفن‌های اورژانس و امدادگران را با خود داشته باشید.
شما هم تنگ‌ها را فرسوده نسازید!
- اندازه‌ی گروه خود را کوچک و قابل مدیریت بگیرید (4 تا 8 نفر).
- از سوراخ‌کاری (بولت گذاری) و تغییر دادن شکل سنگ‌ها بپرهیزید.
- از کار گذاشتن حلقه نوار (اسلینگ) های غیرضروری خودداری کنید و حلقه نوارهای کهنه را جمع کنید.
- از میانه‌ی جویبارها عبور کنید تا به کناره‌های حساس جویبار و به گیاهان لطیف آسیب نرسانید.
- از درست کردن مسیرهای فرود و جاپاهای نو خودداری کنید- از مسیرهای موجود استفاده کنید، و یا در منطقه‌های دست‌نخورده، پخش شوید [که ردّ جدید پدید نیاید].
- روی پیش‌آمدگی‌ها با دقت راه بروید- سنگ‌های پوسته‌پوسته و طاقچه‌های نازک به‌راحتی می‌شکنند.
- مسیرها را (با نشان، سنگ‌چین، شاخه) علامت‌گذاری نکنید. هر گروه باید دست‌کم یک ابزار راه‌یابی داشته باشد.
- تنگ‌های جدید را معرفی عمومی نکنید تا فرصت کشف [برای دیگران] باقی بماند و تأثیرهای منفی به حد کمینه برسد.
- از اجاق‌های سوختی استفاده کنید- زخم‌های آتش‌بر طبیعت زشت هستند، و [با جذب دیگران به آن نقطه] موجب جمع شدن آشغال و آسیب‌دیدگی پوشش گیاهی می‌شوند.
- از چادر زنی در تنگ‌ها خودداری کنید.
- مدفوع را از تنگ‌ها بیرون ببرید.
- با خرچنگ‌ها و دیگر جانوران وحشی کاری نداشته باشید.
- هرگونه پسماند را با خود ببرید.
واژه‌ی “تنگ” در فارسی، هنگام گفتگو از پدیده‌های کوهستانی، به معنای دره‌ی بسیار باریک و پرشیب به‌کاررفته است. نمونه‌های بسیاری از این پدیده‌ها را در کشور داریم: تنگ رغز، تنگ زندان، تنگ براق، تنگ تکاب، تنگ سلیمان، تنگ صیاد، تنگ واشی، و… . در این مورد، نباید نوشت: “تنگه”. چراکه “تنگه” برای آبراهه‌های باریک دریایی به کار می‌رود (تنگه‌ی هرمز، تنگه‌ی پاناما،…).
“دره” اصطلاحی است کلی‌تر که می‌تواند شامل پدیده‌هایی مانند دره‌های بسیار بزرگ و پهن مانند دره‌ی هراز یا دره‌ی لار، و همچنین تنگ‌ها و “تنگنا” (gorge) ها شود.
با این توضیح‌ها، پیشنهاد می‌کنم که به‌جای “دره نوردی”، عبارت “تنگ پیمایی” را معادل Canyoning یا Canyoneering به کاربریم.
این یادداشت، از تارنمای اداره‌ی محیط‌زیست و میراث نیو ساوث ویلز (NSW) استرالیا برداشت و ترجمه‌شده است.
عباس محمدی – عضو گروه دیده‌بان کوهستان انجمن کوه‌نوردان ایران، مرداد 1391
